Hoe werkt een koolmonoxidemelder?
“Als een kanarie in een kolenmijn” is een zegswijze uit de tijd dat mijnwerkers daadwerkelijk een vogeltje mee de mijn in namen. Kanaries zijn veel gevoeliger voor gassen dan mensen. Als het vogeltje dood van zijn stokje viel, moest je maken dat je naar buiten kwam! Heel zielig eigenlijk. Een koolmonoxidemelder (CO-melder) is dat vogeltje, maar dan diervriendelijk: een klein apparaatje met een gevoelige neus dat koolmonoxide in de lucht kan detecteren voordat het gevaarlijk wordt.
In de CO-melder zit een sensor met daarin een gel. Die gel bestaat uit zwavelzuur en andere chemische stoffen. Als er veel koolmonoxide in de lucht zit, ontstaat een chemische reactie in de gel van de sensor. Deze reactie start het alarm als er enige tijd te veel koolmonoxide is. En dat alarm is geen subtiel "pingetje", maar flink lawaai! Zo word je op tijd gewaarschuwd, ook als je slaapt.
De alarmdrempel
Denk nou niet dat een koolmonoxidemelder bij het minste of geringste begint te jengelen. Het apparaat meet hoeveel koolmonoxide er in een bepaalde tijd in een ruimte is. Bij minder CO in de ruimte duurt het langer voor het alarm afgaat. Bij een plotselinge, zeer hoge concentratie CO reageert de melder snel.
Wat is het gevaar van koolmonoxide?
Koolmonoxide, ofwel CO, is een gas dat vrijkomt bij onvolledige verbranding van organische brandstoffen zoals gas, hout, kolen of olie in je open haard en petroleumkachel, maar ook in de cv-ketel of geiser. Als er te weinig zuurstof is voor een volledige verbranding, ontstaat koolmonoxide. Dat is een levensgevaarlijke situatie. CO is een reukloos en onzichtbaar gas dat de luchtwegen niet irriteert. Behalve een beetje hoofdpijn of licht in het hoofd merk je vaak niets. Hierdoor is het bijna onmogelijk om CO-vergiftiging zelf op tijd te merken. Daarom is de CO-melder zo belangrijk: jouw vogeltje in de mijn.
Extra aandacht als je hout of petroleum stookt
Nu veel mensen door hoge gasprijzen op hout (pellets) of petroleum stoken, is dat extra belangrijk. De cv-ketel staat meestal op zolder of een andere plek waar je niet veel bent. Het gevaar is dan minder. Als je stookt in dezelfde ruimte waar je ademt, is er een groter risico. Zorg altijd voor goede toevoer van zuurstof. Laat je apparaat jaarlijks controleren, laat je schoorsteen jaarlijks vegen en ventileer goed. Bij voldoende zuurstof ontstaat geen CO maar CO2. Dat is niet giftig. Hang in elke kamer waar gestookt wordt een CO-melder, voor jouw eigen veiligheid en die van je dierbaren.
Waar moet je een koolmonoxidemelder precies ophangen?
Een vraag die we heel vaak krijgen. Het ophangen van een CO-melder moet je met zorg doen, anders doet ’ie z’n werk niet goed. De plek hangt af van de aanwezigheid van een toestel waar mogelijk CO vandaan kan komen.
- In ruimtes met een verbrandingstoestel of haard hang je de melder aan het plafond en 30 cm vanaf de muur.
- In kamers zonder verbrandingstoestel hang je de melder aan de muur, op ademhoogte.
- Hang een melder niet in de buurt van ventilatieroosters of ramen. Daar is vaak te veel luchtstroming, waardoor deze niet goed kan meten.
- Lees ook de uitgebreide instructies voor plaatsing van de koolmonoxidemelder op de website van de Brandweer.
Is CO zwaarder dan lucht?
Goede vraag. Veel mensen denken dat koolmonoxide zwaarder is dan lucht en daarom naar beneden zakt, maar dat is niet waar. Koolmonoxide is net iets lichter dan gewone lucht en verspreidt zich daardoor vrij gelijkmatig door een ruimte. Daarom is het zo belangrijk om de melder op de juiste plek te hangen. Die plek wordt bepaald door de aan- of afwezigheid van een verbrandingsapparaat.
Hoe lang gaat een koolmonoxidemelder mee?
Net als een kratje bier of de plant die je steeds vergeet water te geven, gaat een koolmonoxidemelder niet voor altijd mee. De meeste melders hebben een levensduur van 5 tot 10 jaar. Dit staat normaal gesproken op de achterkant van het apparaat. Let op: dit gaat niet over de batterij, maar over de sensor. Na een aantal jaar wordt die minder gevoelig. Je krijgt dan meestal een seintje (een piepje of knipperlicht) dat het tijd is om de melder te vervangen. Houd het vooral ook zelf bij. Zet een herinnering in je mobiel.
Maak de CO-melder niet schoon met schoonmaakmiddelen. Daar zitten chemische stoffen in die de sensor beïnvloeden. Gewoon afstoffen of hooguit een vochtige doek zonder schoonmaakmiddel. Controleer ook altijd of er niet bijvoorbeeld een stukje afplakband is blijven zitten na de laatste keer schilderen.
Hoe test je een koolmonoxidemelder?
Je wilt natuurlijk zeker weten dat je melder werkt als het nodig is. Gelukkig is testen heel eenvoudig:
- Druk op de testknop (vaak met een vingericoon).
- Wacht op het testgeluid (houd je oren vast, het is best hard).
- Gaat de melder niet af? Tijd voor een nieuwe batterij of een nieuw apparaat.
- Plan dit testmoment bijvoorbeeld op de eerste dag van elke maand. Zo wordt het een gewoonte, net als je planten water geven (of het proberen).
Meerdere melders? Slim idee!
Heb je een huis met meerdere verdiepingen? Of gebruik je meerdere verwarmingsbronnen? Dan is het slim om op elke verdieping een melder te hangen. Zo ben je altijd goed beschermd, zelfs als je boven ligt te slapen terwijl beneden iets misgaat. De melders maken zoveel lawaai dat je het boven wel hoort. Knappe jongen die daar doorheen slaapt.
Is een koolmonoxidemelder hetzelfde als een rookmelder?
Nee, dat zijn twee heel verschillende apparaten die twee heel verschillende dingen meten. Als ze alarm geven, moet je ook tegengesteld handelen. Er zijn overigens ook combinatiemelders die beide kunnen.
- De rookmelder constateert brand of het begin daarvan. Om uitbreiding van de brand te voorkomen, sluit je ramen en deuren zodat er minder zuurstof bij het beginnende vuur komt.
- Als de koolmonoxidemelder alarm geeft, wil je juist alles openzetten zodat er zuurstof binnenkomt om het CO-gas te verdringen.
- In beide gevallen waarschuw je huisgenoten en ga je naar buiten. Denk ook aan huisdieren.
- Bel het alarmnummer 112.
Dit zijn wezenlijke verschillen. Het is dan ook heel belangrijk dat jij en je gezin weten wat je moet doen als er een alarm afgaat.
Tip: koop ook een draagbare koolmonoxidemelder voor op vakantie. In het buitenland wordt nog vaak gestookt op olie en de ventilatie laat weleens te wensen over.
Kleine moeite, groot verschil
Een koolmonoxidemelder is geen dure aankoop, maar kan wel je leven redden. Hang je ’m op de juiste plek, test je ’m regelmatig en vervang je ’m op tijd? Dan ben je al een stuk veiliger in huis. En zeg nou zelf: het geeft toch een fijn gevoel als je weet dat je gewaarschuwd wordt bij gevaar? Zeker als het om iets gaat wat je niet kunt ruiken of zien.
Dus hup, check vandaag nog of jouw melder goed hangt. Of koop er eentje als je ’m nog niet hebt. Want beter een piepje te veel dan te laat.
Koolmonoxidemelder kopen
Klusspullen heeft een ruim assortiment koolmonoxidemelders in diverse prijsklassen en met uiteenlopende functionaliteiten. Wat ze allemaal gemeen hebben, is dat ze voldoen aan de EN 50291-norm voor elektronische koolmonoxidedetectors in woonhuizen. Dan weet je zeker dat je apparaat doet waarvoor je het koopt. Er zijn diverse uitvoeringen.
Long-life lithium batterij
- Ideaal voor gezinnen en drukke huishoudens: één keer ophangen, 10 jaar beschermd.
- Betrouwbaar en onderhoudsarm.
Vervangbare batterijen
- Goed instapmodel. Nauwkeurig en betrouwbaar.
- Perfect voor vakantiehuis, caravan of als extra melder.
Unieke alarmtoon (AudioLINK)
- Duidelijk verschil in alarmgeluid tussen rook- en CO-alarm.
- Kleinere kans op verkeerde acties omdat alarmen worden verward.
- Extra veilig in grotere huizen met meerdere melders.
Diagnose & geheugen
- Onthoudt storingen en geeft ventilatiewaarschuwing.
- Extra betrouwbaar voor wie veel stookt of kwetsbare bewoners heeft.
Vrijstaand model
- Geen montage nodig: gewoon neerzetten op de meegeleverde voet.
- Met display zie je direct het CO-niveau.
- Ook heel praktisch om mee te nemen naar je Airbnb.
Netvoeding / koppelbaar
- Geschikt voor koppeling met andere melders.
- Betrouwbare 230 V-voeding met back-upbatterij.
- Perfect voor grotere woningen of appartementencomplexen.
Combimelders / multisensor
- Detecteert zowel brand als koolmonoxide.
- Ruimtebesparend, maar let op: altijd goed ophangen volgens de handleiding.
- De acties bij brand- of koolmonoxidealarm zijn tegengesteld. Let dus goed op.
Veelgestelde vragen over koolmonoxide
Kies altijd voor een koolmonoxidemelder met een Europees keurmerk (EN 50291). Let op de levensduur van de sensor (5 tot 10 jaar) en bedenk of je een melder met digitaal display of extra functies, zoals een draadloos koppelbare variant, wilt. Zo weet je zeker dat je een betrouwbare melder in huis haalt.
Een koolmonoxidemelder bevat een sensor met een chemische gel. Bij een te hoge concentratie koolmonoxide reageert deze gel en gaat het alarm af. Zo word je direct gewaarschuwd, ook ’s nachts.
Koolmonoxide (CO) is een reukloos en onzichtbaar gas dat ontstaat bij onvolledige verbranding. Het verdringt zuurstof in je bloed en kan leiden tot ernstige vergiftiging of zelfs de dood. Omdat je het niet zelf kunt waarnemen, is een CO-melder levensbelangrijk.
Je test een koolmonoxidemelder door op de testknop te drukken. Het apparaat geeft dan een luid alarmsignaal. Werkt dit niet, dan moet de batterij of de complete melder vervangen worden. Test de melder maandelijks om zeker te weten dat hij goed functioneert.
In een kamer met verbrandingstoestel: monteer je de melder aan het plafond, tussen 1 en 3 meter van het verbrandingsapparaat en minimaal 30 cm van de muur. In een kamer zonder verbrandingstoestel: hang je de koolmonoxidemelder aan de wand op ademhoogte. Volg altijd de instructies van de fabrikant, omdat plaatsing afhankelijk is van de ruimte en het type toestel.
Koolmonoxide is net iets lichter dan lucht en verspreidt zich daardoor gelijkmatig in een ruimte. Het is dus niet zwaarder dan lucht, zoals vaak wordt gezegd.
De meeste koolmonoxidemelders hebben een levensduur van 5 tot 10 jaar. Niet alleen de batterij, maar ook de sensor moet daarna vervangen worden. Moderne melders geven een signaal als ze aan vervanging toe zijn.
Een CO-melder meet koolmonoxide in de lucht, terwijl een rookmelder rook en brand signaleert. Het handelen is tegenovergesteld: bij brand sluit je ramen en deuren, bij CO open je juist alles om frisse lucht binnen te laten.
